Mevzuatımıza göre kadın , erkek fark etmez evlilik birliği içinde vefat ile eşini kaybedene dul denir. Özellikle ilçelerde yaşayan vatandaşlarımızın çoğu erkeklerin de dul olarak sosyal güvenlik haklarından faydalanabileceklerini bilmez. Bu nedenle de erkeklerin çoğu eşinin vefatından sonra Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurup dul maaşı, cenaze yardımı gibi haklarını almak için dilekçe vermez.

Öncelikle kadın veya erkek eşinin vefatı sonrası ödenmiş EMEKLİ SANDIĞI ,SSK- BAĞ-KUR primi varsa Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuruda bulunup eşinden dul maaşı ve cenaze yardımı talebinde bulunması gerekir. Yine eşiniz vefatı öncesinde emekli maaşı almıyor olabilir.

Mevzuatımız gereği 5510 sayılı kanunun 32.maddesinde belirtildiği üzere, sigortalının vefatı halinde en az 900 gün primi varsa beş yıldır sigortalı ise hak sahiplerine talepleri halinde maaş bağlanır.

Sigortalının vefatı 1.10.2008 sonrası ise her türlü borçlanmalar dahil en az 1800 gün ile maaş bağlanır.

Sigortalının vefatı 1.10.2008 öncesi ise her türlü borçlanmalar dahil en az 900 gün ve 5 yıllık sigortalılık süresi varsa maaş bağlanır.

Sigortalının 900 gün primi yoksa 1.10.2008 sonrası vefat ettiyse borçlanmalar ile de 1800 gün sağlanamıyorsa geride kalan hak sahiplerine maaş bağlanmaz.

 

Özellikle yurt dışında yaşayan gurbetçilerimizin eş ve çocukları borçlanma yaparak Türkiye ‘den maaş alma hakkına sahip olabilirler. Çevreniz de bulunan özellikle eğitim seviyeleri yetersiz olan okuyup araştıramayan kesime eş veya anne babadan maaş bağlatabilecekleri anlatılmalıdır. Birçok kişi bu haklardan habersiz yıllarca mağdur edilmektedir. Biz de devlet kurumlarından talep etmek gerekir.Talep etmezseniz kimse size haklarınızı vermez. Bu maaş taleplerinde ve sosyal yardımlarda hakkın doğduğu tarihten itibaren talep edilmeyen maaş, cenaze yardımı gibi gelirler talep tarihi itibariyle geriye dönük beş yıllık olarak alınabilir. Yani dul maaşı hakkınız olduğunu yeni öğrendiniz. Eşiniz gün ve sigortalılık süresi şartlarını taşıyor geriye dönük beş yıl toplu olarak birikmiş maaşınızı alabilirsiniz.

Yine kadın erkek ayrımı olmaksızın gelire, emekli olmasına, emekli olduğu kuruma bakılmaksızın dul maaşı evlenmediği müddetçe alınan bir maaştır. Yani eşinizle aynı kurumdan emekli de olsanız yeniden evlenmediğiniz müddetçe dul maaşı alırsınız.Dul maaşı almanız da tek engel yeniden evlenmektir.

1.10.2008 de yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun’dan önce ölen sigortalıların geride kalan eş, yetim kız çocuklarına, malul erkek çocuklarına ve anne –babasına talepleri halinde bir den fazla aylık bağlanabiliyordu.

Eşin veya anne –babanın ölümü 1.10.2008 öncesinde ise iki maaşı da birden alma hakkınız olabiliyor.Emekli sandığı mensubu sigortalıların kız çocukları her şartta birden fazla maaşı alabiliyor.

 

KİMLER BİRDEN FAZLA MAAŞI BİRLİKTE ALABİLİR?

 

Öncelikle Bağ- Kur ‘dan emekli aylığı almaya hak kazanan anne veya babanın vefatı halinde yetim aylığı almak için başvurduğunuzda farklı tarihlerde kanun değişiklikleri olduğu için farklı cevaplar almanız mümkündür.

Bağ- Kur yetim aylığında;

1.10.1972 ile 3.10.2000

8.08.2001 ile 1.08.2003 tarih aralığında vefat eden anne veya babanın kız çocuklarına yetim maaşı bağlanması ‘’KIZ ÇOCUĞUNUN GEÇİMİNİ SAĞLAYACAK BAŞKA BİR GELİRİ OLMAMASI ‘’ koşuluna bağlanmıştır. Burada başka gelirden kasıt yetim kız çocuğunun kira geliri, banka faiz geliri, dul maaşı, kendi çalışması veya emekli maaşı gibi her türlü gelirin toplamının brüt asgari ücretin altında olması gerekir. Aksi durumlarda yetim maaşı bağlanmaz. Örneğin babanız veya anneniz yukarıda yazdığım tarih aralığında vefat etmişti. Bu yılda eşinizi kaybettiniz ve dul maaşı alıyorsunuz. Aldığınız dul maaşı 1777 TL den daha düşükse ve başka da geliriniz yoksa babanız veya annenizden de Bağ- Kur yetim aylığı alabilirsiniz. Brüt asgari ücreti geçecek bir geliriniz varsa Bağ- Kur size yetim aylığı bağlamaz.

 

Bağ- Kur ‘un yetim kız çocukları , kurum ayrımı olmaksızın yani SSK , BAĞ-KUR , Emekli Sandığı ayrımı yapılmadan hem dul maaşı hem yetim maaşını birlikte alamazlar. Tercih ettikleri aylığı yani ya yetim ya dul aylığını alacaklardır. Dul aylığı fazla ise dul aylığını ,yetim aylığı fazla ise yetim aylığını alacaklardır.

 

Hem dul aylığı hem yetim aylığını alabilmek için anne –baba veya eşin 1.10.2008 den önce vefat etmesi gerekir.Yani eş vefatı 1.10.2008 öncesi baba veya annenin vefatı 1.10.2008 sonrası SSK-BAG-KUR fark etmez hem dul hem yetim maaşını aynı anda alabilirsiniz.

Bağ-Kur yetim aylığında anne veya babanızın ölüm tarihi 4.10.2000 ile 7.08.2001 aralığında veya 2.08.2003 ile 30.09.2008 ise eşinizin de vefat tarihi 1.10.2008 sonrası ise dul aylığı ve yetim aylığının ikisini birden alabilirsiniz.

Bağ- Kur’ un yetim kızı anne veya babanın vefat tarihi 1.10.2008 sonrası olması şartıyla Emekli Sandığından dul maaşı ve yetim maaşını birlikte alır.

Emekli Sandığı mensubu eşin vefat tarihine bakılmaksızın , anne veya babanın vefat tarihleri 1.10.1972 ile 3.10.2000 VEYA 8.08.2001 ile 2.08.2003 aralığında ise toplam gelirde brüt asgari ücretin altındaysa hem yetim hem dul maaşı birlikte bağlanır.

Emekli Sandığı mensubu eşin vefat tarihine bakılmaksızın , anne veya babanın vefat tarihleri 4.10.2000 ile 7.08.2001 VEYA 2.08.2003 ile 30.09.2008 aralığında ise hem dul maaşı hem Bağ-Kur yetim maaşı birlikte bağlanır.

Emekli Sandığı mensubu anne –babanın kız çocuklarına pozitif ayrımcılık söz konudur. Emekli Sandığı mensuplarının vefat tarihlerine bakılmaksızın , yetimlerinin gelir durumlarına bakılmaksızın dul veya hiç evlenmemiş kız çocuklarına yetim maaşı her koşulda bağlanır. Tek dikkat edilecek şey Emekli Sandığına mensup olarak çalışmamak ve emekli olmamaktır.

Emekli Sandığı Mensuplarının kız çocukları bu konuda oldukça şanslıdır.Emekli Sandığı mensubu olup aldığınız emekli aylığı babanızdan alacağınız yetim aylığından daha düşükse babanızın aylığını tercih edebilirsiniz. Örneğin; Devlet memurusunuz emekli oldunuz. Aldığınız emekli aylığı 2000TL ,babanız milletvekili emeklisi veya tümgeneral emeklisi ondan alacağınız yetim aylığı 2500 TL olduğunu öğrendiniz. Emekli sandığından aldığınız emekli aylığınızı durdurup, yetim maaşı talebinde bulunabilirsiniz.

Yetim maaşı ve dul maaşlarında zaman zaman muazalı dediğimiz usulsüz bağlanan emekli aylıkları da olabiliyor.

Resmi nikah yapmadan imam nikahı ile evlenen, çocuk sahibi olan bu arada yetim maaşı alan vatandaşlarımız var. Yine hiçbir geliri olmayan 900 günden az sigortalı çalışması olup vefat edenlerin geride kalanlarına bağlanmayan aylıklar var. Vefat eden üç eşinden dul maaşı alan vatandaşlarımız var. Emekli maaşları arasında uçurumlar var. Haksızlıklar var. Başkalarının hakkını yiyenler var. Haksızlığa karşı sessiz kalanlar var. Elini vicdanına koymayanlar var. Hakkını aramayanlar var. En tehlikelisi de Kul hakkı yiyenler var.

Bu kadar yanlışın içinde doğrunun sizi gelip bulması dileğiyle ,