Fiili hizmet süresi zammı, ağır ve yıpratıcı işlerde çalışan sigortalılara yönelik bir düzenlemedir.

1.10.2008 tarihinden itibaren  farklı kanunlarla düzenlenen fiili hizmet zammı 5510 saylı kanunun 40.maddesinde tekrar düzenlenmiştir. Böylece 506 sayılı Kanunun ek 5. maddesinde belirtilen itibari hizmet süresi ile 5434 sayılı Kanunun 32.maddesinde belirtilen fiili hizmet süresi zammı bazı ağır ve yıpratıcı işler için, farklı esas ve sürelerde verilmekte iken, 5510 sayılı Kanunun 40. maddesi ile yeniden düzenlenmiş, sosyal güvenlik kurumlarına göre farklılıklar kaldırılarak tek çatı altında toplanmıştır.

 

5510 sayılı kanun öncesinde , 5434 sayılı kanun kapsamında yer alan kamu personelinden , MİT mensubu yılda 90 gün ,TRT çalışanları yılda 90 gün ,polis yılda 90 gün ,asker yılda 90 gün ,Tarım müdürlüğü çalışanları yılda 60 gün ,madende çalışanlar yılda 180 gün , kamuda basın da çalışanlar yılda 90 gün fiili hizmet süresi kazanıyordu.Bu süreler çalışma sürelerine gün olarak ekleniyor ve yaştan da indirim yapılıyordu.

 

Ayrıca 506 sayılı kanun kapsamında çalışan gazeteci,gemi adamı, zehirli boğucu asit ,boya,azot çelik ,demir ve tunç işlerinde çalışanlara ilave sigortalılık süresi veriliyor ve yıpranma sürelerine göre sigorta başlangıçları öne çekiliyor ,yaştan düşülüyor fakat fiili hizmet süresi prim gününe eklenmiyordu.

 

5510 sayılı kanunun  40.maddesinde ;“Aşağıda belirtilen işyerlerinde ve işlerde 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında çalışan sigortalıların prim ödeme gün sayılarına, bu işyerlerinde ve işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için karşılarında gösterilen gün sayıları, fiilî hizmet süresi  zammı olarak eklenir. 360 günden eksik sürelere ait fiilî hizmet süresi zammı, 360 gün için eklenen fiilî hizmet süresi ile orantılı olarak belirlenir. Çalışmanın fiili hizmet süresi zammı kapsamında değerlendirilebilmesi için, tablonun (13) ve (14) numaralı sıralarında belirtilen sigortalılar hariç sigortalının kapsamdaki işyerleri ile birlikte belirtilen işlerde fiilen çalışması ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalması şarttır.Tablonun (10) numaralı sırasında belirtilen sigortalıların, fiili hizmet süresi zammından yararlandırılacakları dönem içinde kalan; yıllık ücretli izin, sıhhi izin, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile eğitim, kurs, iş öncesi ve sonrası hazırlık sürelerinde fiilen çalışma ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalma şartı aranmaz.

Aşağıdaki bentlerden birden fazlasına dahil olanlar için, en yüksek olan bentten fiilî hizmet süresi zammı uygulanır.’’ maddesi yer aldı.

 

 

Fiili hizmet süresi zammı uygulamasından, bazı işyerleri ve işlerde hizmet akdi ile çalışan sigortalılar ile kamu görevlileri yararlanabilmektedir. Bu işyerleri ve işler şunlardır;

 

Ayrıca ,15.08.2017 tarihinde 40.maddeye Ceza infaz kurumu müdürü, idare memuru, infaz ve koruma başmemuru, infaz ve koruma memuru unvanlı kadrolarda bulunanlar ile Adalet Bakanlığı taşra teşkilatına tahsisli kadro veya pozisyonlarda bulunup ceza infaz kurumlarında görev yapan ve ceza infaz kurumlarında hükümlü ve tutuklularla bilfiil irtibat içinde olan diğer görevlilerde eklenmiştir.

 

Fiili hizmet süresi zammı, yararlanmaya hak kazanan sigortalılar için 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra Kanunda belirtilen işyeri ve/veya işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için;


60 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 60/360),


90 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x  0,25),


180 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,50),


formülü uygulanarak hesaplanmaktadır.


Sigortalının işyeri türüne istinaden Kanunda yapılan ayrıma göre prim ödeme gün sayılarına eklenecek fiili hizmet süresi zammında bazı süre sınırlamaları da getirilmiştir.


5510 sayılı Kanunda öngörülen fiili hizmet süresi zammının yarısı üç yılı geçmemek üzere diğer bazı şartları taşımaları halinde Kanunda yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen emeklilik yaş hadlerinden indirilmektedir. Ancak, yaş haddi indirimindeki süre sınırı yer altı işlerinde çalışanlar için uygulanmaz.


Sigortalıların farklı fiili hizmet süresi zammına tabi işyerinde çalışması halinde, yaş haddinden indirim yapılması için gerekli olan 3600 günün tespitinde tüm işyerlerinde geçen hizmetler dikkate alınır. Ancak, yapılacak yaş indirimine esas fiili hizmet süresi zammı hesaplanırken, yeraltı işyerlerindeki süreler ile diğerleri ayrı olarak değerlendirilir.

Tüm bu kesimler için fiili hizmet süresi zammından yararlanmada maden ocakları, kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yeraltında çalışan sigortalılar için en az 1800 gün,

Diğer işlerde çalışan  sigortalıların ise en az 3600 gün belirtilen işyeri ve işlerde çalışmış olması gerekmektedir.

5510 sayılı kanuna göre hesaplanan fiilî hizmet süresi zammı, asker ve polisler hariç diğer sigortalılar için beş yılı geçmemek üzere uzun vadeli sigorta kolları uygulamasında prim ödeme gün sayısına ekleniyor.

5510 sayılı kanunla yaştan yapılacak indirim süresinin hesabı, toplam prim ödeme gün sayısına eklenen sürenin yarısıdır. Yer altı madenlerinde çalışan sigortalılar için ise gerek prim ödeme gün sayısına yapılacak ilavede gerekse yaştan yapılacak indirimde süre sınırı uygulanmıyor.

Daha önce fiili hizmet zammı kapsamına alınmamış cezaevi çalışanlarından emekliliği yaklaşmış olanların bu haktan fiilen yararlanamamaları söz konusu değil en erken on sene sonra etkisi olacaktır.Daha önce fiili hizmet zammı alınan çalışmaları varsa ancak o zaman daha erken fiili hizmetten yararlanacaktır.

Zira Sosyal Güvenlik Kurumunun12.11.2015 tarihli genel yazısı ile  5510 sayılı Kanunun fiili hizmet zammına tabi tuttuğu iş ve işyerlerinde 2008 yılı Ekim ayı başından öncede çalışmış olanların bu hizmetlerinin gerek yeraltında çalışanlar için 1800 gün ve gerekse diğerleri için 3600 günün tamamlanması hesabında dikkate alınması gerekiyor.

Yani sigortalıların 5434 sayılı kanunun  32. maddesine göre fiili hizmet süresi zammı ile 506 sayılı Kanunun ek 5. maddesi kapsamında itibari hizmet süresi kapsamı dışında prim ödenerek geçen çalışmalar gibi 2008 yılı Ekim ayı başından önce 5510 sayılı Kanunun 40. maddesinde belirtilen işler ve işyerlerinde geçen çalışma süreleri de Fiili Hizmet zammından  yararlanmak için aranan 1800 gün ve 3600 günlük asgari süre şartının tamamlanmasında dikkate alınacaktır.

Böylece Ekim 2008 başından sonra fiili hizmet süresi zammına tabi prim ödenerek geçen çalışmalar toplamının 1800 veya 3600 gün olması halinde, sigortalıların Ekim 2008 yılı başından sonra fiili hizmet süresi zammına tabi geçen çalışmaları için emeklilik yaş haddinden indirim yapılabilecektir.

 

Çalışma yaşamı boyunca yukarıda sıraladığımız mesleklerde görev almış kişilerin emeklilik yaş ve prim günü hesabını mutlaka bir sosyal güvenlik uzmanına yaptırmaları gerekmektedir.