Her yıl mayıs ayından itibaren yurt dışında yaşayan vatandaşlarımız tatillerini geçirmek üzere memleketlerine gelirler. Çoğu zaman kısıtlı süre içerisinde emeklilik konusuna vakit ayırmaya fırsat bulamasalar da yaş ilerledikçe daha fazla bu konuda bilgi sahibi olmaya ihtiyaç duyuyorlar.

Biliyorsunuz ülkemiz de yurt dışı borçlanma 3201 sayılı kanun ile düzenlenmiştir. İçeriğin de yurt dışında çalışan vatandaşlarımızın ülkemizdeki sosyal güvenlik haklarını nasıl sağlayacakları yer alır.Yılda iki defa Ocak ve Temmuz aylarında günlük borçlanma rakamı zamlanır.En geç 30.Haziran tarihine kadar borçlanma işlemi için başvuru yapmak gerekir.Bu nedenle yurt dışı borçlanma konusunda merak edilen konulara kısaca değinmek de yarar var.

Öncelikle 5510 sayılı kanuna göre ülkemiz ile Sosyal Güvenlik anlaşması imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri diledikleri zaman 3201 sayılı kanuna göre yurt dışında çalıştıkları süreleri borçlanabilirler. Yine bu işçilerin yurt dışında  bulunmaları kaydıyla çalışmaları arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik sürelerini de borçlanma hakları var. Sosyal Güvenlik sözleşmesi anlaşması imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen Türk işverenlerinin , yanında çalışan işçilerin yurt dışında çalışmaları nedeniyle emekli aylıkları  kesintiye uğramaz. Yani sosyal güvenlik anlaşması olmayan bir ülkede iş üstlenen Türk işverenin yanında çalıştığınız süreleri borçlanarak emekli dahi olsanız emekli aylığını alırken tekrar iş üstlenen Türk işveren yanında yurt dışında çalışıyorsunuz diye Türkiye ‘den aldığınız emekli aylığınız kesilemez.

Sosyal Güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerdeki çalışmaları  ile ülkemizdeki prim ödeme sürelerinin çakışması halinde ülkemizdeki prim ödeme süreleri iptal edilecek ve yurt dışı süreleri talepleri  halindeyurt dışı borçlanma ile borçlandırılır.

Sosyal Güvenlik Sözleşmesi imzalanmamış  ülkelerdeki çalışmalar ile çakışan ülkemizdeki prim ödeme süreleri iptal edilmez ve bu süreler borçlandırılmaz.

Sosyal Güvenlik sözleşmelerine göre yurtdışından ülkemizde isteğe bağlı sigortaya prim ödemenin mümkün olduğu Fransa,İsveç ve İsviçre hariç olmak üzere sözleşmeli ülkedeki çalışma süreleri ile ülkemizdeki isteğe bağlı sigortaya prim ödenen sürelerin çakışması halinde isteğe bağlı sigortalılık süreleri iptal edilecek ve yurt dışı süreleri borçlandırılacaktır. Ev kadınlığı süreleri ile isteğe bağlı sürelerin  çakışması halinde isteğe bağlı süreler iptal edilmeyecektir.

3201 sayılı kanuna göre ,yurtdışı borçlanma yaparak emekli maaşı almaya başlayanlar yurt dışında çalışamaz, ikamete dayalı sosyal yardım alamaz. Yurtdışında ikamet ettikleri süre içinde yurt dışı borçlanma yaparak Türkiye ‘den emekli aylığı alanların bazıları adına , ikamet ettikleri ülke mevzuatında aranılan yaş şartının oluşacağı tarihe kadar ,fiilen bir işyerinde çalışmadıkları halde bulundukları ülke tarafından  prim yatırılmaktadır.Örneğin Hollanda mevzuatına göre ,bu ülkede ikamet eden ve maluliyet oranları %80 ile %100 arasında belirlenmiş daimi işgöremez statüsünde sayılanlara 65 yaşına kadar ‘’Daimi işgöremezlik nedeni ile erken emeklilik aylığı ‘’bağlanmaktadır.Bu durumda olanlara 65 yaşına kadar Hollanda hükümeti tarafından emeklilik primi yatırılsa da Türkiye’den aldıkları emekli aylığı kesilmeyecektir.

YURT  DIŞI BORÇLANMA DA GÜNLÜK BORÇLANMA RAKAMININ TESPİTİ?

Yurt dışı borçlanma yaparken öncelikle  1999 yılından önceki sürelerin borçlanılması esas olacaktır. Yurt dışı hizmet borçlanmasında günlük borçlanma rakamı borçlanılan yıla mal edilirken, borçlanmaya esas bir gün için tercih edilen günlük prime esas kazanç tutarı ,borcun ödendiği tarihteki günlük asgari prime esas kazanç tutarına bölünmesi sonucu bulunan tutardır.Örneğin ; 10.08.2009 tarihinde yurt dışı borçlanma tutarını 43,77 TL prime esas kazanç üzerinden ödeyen bir kişinin borçlandığı yıl 1992 olsun.Bu durumda 2009 yılındaki günlük asgari prime esas kazanç/1992 yılındaki günlük asgari prime esas kazanca bölünecek bulunacak rakam 1992 yılı prime esas kazancın tespitinde kullanılacak oran olacaktır.43,77/23,10=1,8948 rakamı hesaplama da dikkate alınacaktır.

Son olarak ,yurt dışı borçlanma yaparak emekli olanlar hiçbir şekilde yurt dışında kayıtlı olarak (prim ödeyerek) çalışamaz,işyeriaçamaz,sosyal yardım alamaz.Çalıştıkları veya ikamete dayalı sosyal yardım aldıkları tespit edilenlerin emekli aylıkları durdurulur.Daha önce aldıkları yersiz aylıklar geriye dönük talep edilir.

Dilek Ete

 

www.dilekete.com