Taksi veya dolmuş şoförleri gerek güvelik açısından gerekse uzun saatler çalışmalarından dolayı oldukça zor bir görevi yerine getiriyorlar.Tüm bunların ışığında bir de sosyal güvenceleri bulunmuyor.Kendi çabaları ile sigortalarını yatırabiliyorlarsa emekli oluyorlar değilse erken yaşta işe başlamalarına rağmen emeklilik ileri yaşlara kalıyor.

 

Taksi ve dolmuş şoförleri nasıl emekli olur? Emekli olduklarında yüksek maaş alabilirler mi?

Biliyorsunuz taksi ve dolmuşların bir çalışanları bir de plakanın sahipleri var.Genelde taksi ve dolmuş da plaka sahibi yerine vardiya usulü iki ayrı şoför ücret karşılığında çalışıyor.Eski 507 sayılı Esnaf Kanununa göre 21.06.2005 tarihine kadar taksi veya dolmuş da çalışan şoförler plaka sahibi olmasa da şoförler odasına kayıt açtırarak primlerini Bağ-Kur ‘ a ödüyor ve emekli oluyordu.Bağ-Kur’a kayıt açtırmayan şoförler yıllarca sosyal güvencesi olmadan deyim yerindeyse kelle koltukta çalışyordu.21.06.2005 tarihinde plaka sahibi olmayan şoförlerin esnaf kaydı yapılmadı.Bağ-Kur ‘a kayıt da yapamadıkları için prim ödeyemediler. Bir kısmı başka yerlerde kendisini sigortalı göstererek emekli oldu. Sonrasın da sigortasız çalışan taksi şoförleri için Sosyal Güvenlik Kurumu cezalar yazmaya başlayınca plaka sahipleri sigortalı göstermeye başladılar. Sigortasız çalıştırılan şoförlerin açtığı davalarda caydırıcı oldu ve bir çok taksi ,dolmuşşoförü sigortalı olarak gösterilmeye başlandı.

2011 yılında 5510 sayılı kanuna eklenen BAZI KISMI SÜRELİ ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIKLARI  başlıklı ek 6.madde ve geçici 29.madde ile taksi ve dolmuş şoförleri için yeni bir dönem başladı.Önceden 30 gün üzerinden sigorta primleri ödenen taksi şoförleri kısmı ödemeler ile karşı karşıya kaldı.

Kanun maddesi,

“Bazı kısmi süreli çalışanların sigortalılıkları’’

EK MADDE 6 - Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişilerin sigortalılıkları, bu madde kapsamında kendileri tarafından 30 gün üzerinden prim ödemeleri suretiyle sağlanır. 

Bu madde kapsamında sigorta hak ve yükümlülükleri; kendilerince veya kendilerini çalıştıranlar tarafından ya da çalışanların üye oldukları meslek odası, birlik veya benzeri kuruluşlarca bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlar, birinci fıkrada belirtilen şekildeki çalışma durumlarının son bulmasından itibaren sona erer.

Bu madde kapsamındaki sigortalılar hakkında; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası ve istekleri halinde işsizlik sigortası hükümleri uygulanır.

Bu sigortalılar, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas kazanç alt ve üst sınırı arasında olmak üzere kendileri tarafından belirlenecek günlük kazancın otuz katının % 32,5’i oranında prim öderler. Bu prim oranının % 20’si malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları, % 12,5’i genel sağlık sigortası primidir. İşsizlik sigortasına tabi olmayı isteyenlerin, sigortalı ve işveren hissesi oranındaki işsizlik sigortası primini ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödememeleri halinde, o aya ait işsizlik sigortası primini ödeme hakları düşer.

Bu madde kapsamında ödenen primler, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık olarak değerlendirilir. Ancak, ticari taksi ile dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma araçlarını işleten kişilerin Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendine tabi olmalarını gerektirecek nitelikte vergi mükellefi olmaları halinde, bu kişiler Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olurlar.

Bu madde kapsamındaki sigortalılar ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, genel sağlık sigortası hükümlerinden yararlanabilmesi için 67 nci maddede sayılan diğer şartların yanı sıra sağlık hizmeti sunucusuna başvurdukları tarihte 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre tecil ve taksitlendirerek tecil ve taksitlendirmeleri devam edenler hariç 60 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması şarttır.

Bu Kanun kapsamında tam süreli çalışma ile uzun vadeli sigorta kollarına tabi olan sigortalılar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sigortalılar ve kendi sigortalılıklarından dolayı gelir veya aylık almakta olanlar, birinci fıkrada belirtilen çalışma durumları nedeniyle ayrıca sigortalı olmazlar.

Kurum, bu madde kapsamındaki sigortalıların bu Kanunun diğer hükümlerine göre uzun vadeli sigorta kollarına tabi olma durumlarını dikkate alarak prim ödeme gün sayılarını ve prim ödeme sürelerini belirlemeye, bu sigortalıları çalıştıranlara ve çalıştıranların bağlı olduğu meslek odası, birlik veya benzeri kuruluşlara Kurumca belirlenecek süre içinde bu sigortalıların işe başlama ve işten ayrılışlarını bildirmeleri, bu madde veya bu Kanunun uzun vadeli sigorta kollarını ihtiva eden sigortalılık statüleri kapsamında sigortalılık kontrolünden sonra çalıştırılmaları, çalıştırıldıkları süre içerisinde sigortalılıklarının devam edip etmediği ve Kurumca verilecek sigortalılık belgelerinin periyodik kontrolünü sağlama hususunda zorunluluk getirmeye yetkilidir.

Bu madde kapsamında bulunan sigortalıları çalıştıranlar ile çalışanların üye olduğu meslek odası, birlik veya benzeri kuruluşlara bu madde uyarınca getirilecek bildirim ve kontrol yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi halinde 102 nci madde uyarınca idari para cezası uygulanır.

Bu madde kapsamındaki sigortalılar ile ilgili olarak, bu maddede aksine hüküm bulunmaması kaydıyla bu Kanunun ilgili hükümleri uygulanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”

 

demektedir.Kısaca yapılan bu düzenleme ile şoför ile plaka sahibi arasında bir iş sözleşmesi yapılması gerekmektedir.

Bu sözleşmeye göre şoför ayda on günden az çalışıyorsa plaka sahibi Sosyal Güvenlik Kurumuna prim ödemeyecek bu primleri şoför isterse 2018 yılı için yirmibeş gün üzerinden ödeyecek emeklilik prim günü hesabına otuz gün üzerinden işleyecektir.

Şoför ile plaka sahibi arasında yapılan sözleşme on günden fazla ise kaç gün çalıştıysa plaka sahibi o kadar gün için prim ödeyecek geri kalan sürenin primini şoför kendisi ödeyecektir.

Şimdi düşünün plaka sahibi en iyi ihtimalle şoför otuz gün çalışsa da yarısını ben yarısını sen öde diye teklifte bulunacaktır. Tamamını ödeyen az sayıda olacaktır. Denetimlerin ve şikayetlerinde hızla sonuçlanmadığı ülkemiz de  işveren genelde kazançlıdır.

Farklı araçlarda çalışan şoförler yaptıkları sözleşmeler ile birden fazla yerden sigorta primi yatırtabilirler.

2018 için şoförlerin ödemesi gereken rakam asgari ücret üzerinden hesaplarsak 2.029X%32.5X25/30=549.66 TL dir.Bu rakamın içinde işsizlik parası yoktur.Dilerlerse işsizlik primi ödeme imkanları da bulunduğundan 600.39 TL ödeyerek işsizlik priminin sağlayacağı haklardan da yararlanmış olurlar.

Şoförlerin bir ay içinde otuz günden eksik süreler için yapacakları ödemeler 4a(SSK ) kapsamında değerlendirilmektedir.

Emekli maaşlarının yüksek olmasını isteyen şoförlerin mutlaka alacakları emekli aylığını öğrenerek planlama yapması gerekir.Özellikle 2008 sonrası günü fazla olanın emekli aylığı fazla olur söylemi geçerliliğini tamamen yitirmiştir.Son üç yıl yüksek öde yüksek maaş alırsın söylemi ise oldukça geçmişin söylemleridir.