ENGİN TATLIBAL / EGE MECLİSİ - Kemeraltı'nın “hanlar bölgesi” olarak tanımlanan kesimi, Rum metropolitliğinin yer aldığı bugünkü Gazi Bulvarı'ndan Hisarönü, İpekpazarı ve bugün var olmayan ve aşağı yukarı Fevzi Paşa Bulvarı'na karşılık gelen Osmaniye Caddesi çevresindeydi. Fevzi Paşa Bulvarı'nın Hisarönü kesiminde bugün hala bu hanların bazılarının kalıntılarını görebilmek mümkündür. Selvili Han ve Çukur Han bunlardan bazılarıdır. 30'larda hazırlanan imar planları uyarınca bu hanların bir kısmından cadde ve sokaklar geçtiği için bugün yarısı yıkık halde varlıklarını sürdürürler. Çarşı içindeyse mimari bütünlüğünü kah koruyan kah yitiren çok sayıda han hala mevcut. Eklemeler ve çıkarmalarla ayakta kalabilmeyi başarmış bu hanlardan biri de Küçük Demir Han.

 

 

YAPILIŞ TARİHİ BİLİNMİYOR

Küçük Demir Han'ın bırakın kitabesini, orijinal duvarları bile ortada yok denilebilir. Dolayısıyla yapılış tarihi hakkında net bir bilgiye sahip değiliz. Ancak 1600'lerin sonunda ve 1700'lerde İzmir'in artan ticari etkinliğine bağlı olarak arasta tipi dükkanların yetersiz kalması yüzünden hanların inşa edilmeye başlandığını biliyoruz. Dolayısıyla Küçük Demir Han'ın da 18'inci yüzyılda inşa edilmiş olduğu düşünülebilir.

URLALI'NIN YERİ

Kemeraltı'nda var olan esnaf lokantalarının bir diğeri de Küçük Demir Han'ın avlusunda yer alıyor. Çarşının uzun yıllara dayanan “han lokantası” kültürünü devam ettiren Urlalı Hasan Usta'nın yeri, 1967'den beri faaliyet gösteriyor. Klasik esnaf lokantası formunda olan mekanda günde tek öğün yemek çıkıyor.

 

 

HANDA KORUK ŞERBETİ

Bir Kemeraltı fenomeni olan “koruk şerbeti”nin en başarılı örneğini sunan kahvehanelerden biri de Küçük Demir Han'ın avlusunda bulunuyor. Yaklaşık 30 yıldır hanın avlusundaki dükkanında koruk şerbeti hazırlayan Ali Özcan, Mayıs sonunda başlayan ve Ekim ortalarına kadar devam eden “koruk şerbeti sezonu” boyunca İpekpazarı bölgesinin tamamını adeta “şerbetliyor.”

 

 

DOKUSUNU YİTİRMİŞ DURUMDA

Küçük Demir Han'ın mevcut durumu ne yazık ki inşa edildiği dönemden çok farklı. Yılların ve insanların yaptığı tahribat, hanın tarihi dokusunu tamamen yitirmesi sonucunu beraberinde getirmiş durumda. Orijinal sütun ve kirişlerin yerini beton direkler almış halde. Kemeraltı için umutla beklenen kapsamlı sağlıklaştırma süreci eğer bir gün hayata geçerse mutlaka hanı da kapsayacak. Belki o gün geldiğinde Küçük Demir Han, eski dokusunu yeniden kazanabilir.