5510 Sayılı Kanunun geçici 16 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında 1/10/2008 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan düzenlemeyle 193 Sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi ile evlerde kullanılan dikiş nakış mutfak robotu ütü vb aletler hariç olmak üzere dışarıdan işçi,makine teçhizat almadan üretim yaparak (mantı,yemek,el işi…vb) işyeri açmadan ( Ek,24/4/2019 tarihli ve 2019/9 sayılı Genelge ) 7162 sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun  9 uncu maddesinin 6 numaralı alt bendinde yapılan değişiklikle 30/01/2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere veya yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı ilgili yıl içinde geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere ürettiklerini satanlar kazançlarını vergi dairelerinden alacakları yazılar ile tespit ettiren kadın isteğe bağlı sigortalılar , primlerini Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen ve 2008 yılında prime esas günlük kazan alt sınırının 15 katından başlamak ve her yıl birer puan artırmak suretiyle ödeyecektir.Bu oran 2023 ve sonraki yıllarda 30 olarak sabit kalacaktır.

1/10/2008 5510 Sayılı Kanun öncesi tescili oolmadığı veya tescili olmakla birlikte vergiden muaf işleri Kanun öncesi yapmadıkları için geçici 16 ncı madde uygulamasından yararlanamayacaklarının tespit edilmesi nedeniyle isteğe bağlı sigortalılık talebinden vazgeçenlerden ,6111 sayılı Kanunla yapılan değişiklik uyarınca sigortalılık şartlarını kazananların sigortalılıkları ise yeniden sigortalılık talebinde bulunmaları halinde talepte bulundukları tarihi takip eden günden başlatılacaktır.

Örnek, 3/72009 tarihinde vergiden muaf iş yaptığını belgeleyerek isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunan ancak Ekim 2008 öncesi tescili olmadığı gerekçesi ile geçici 16 ncı madde hükümlerinden yararlanma talebi reddedilerek isteğe bağlı sigorta primleri 30 gün karşılığı tahsil edilen sigortalının yeniden talebi halinde hakkında VERGİDEN MUAF İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI  işlemi yapılacak  3/07/2009 olan tescil tarihi itibariyle geçici 16 ncı madde hükümleri uygulanacaktır.

Vergi Dairesinden alınan ESNAF VERGİ MUAFİYET BELGESİNDE geçerlilik tarihi belirtilmişse bu tarihe kadar o yıl için belirlenmiş gün sayısı üzerinden primlerini ödeyecek ,sonrasında isteğe bağlı primleri 30 gün üzerinden ödeyecektir.(1/9/2016 tarihli 2016/20 Sayılı Genelge ) Esnaf Vergi Muafiyet belgesi en fazla üç yıl için geçerlidir.Sürenin bitiminde tekrar başvurmak gerekir.(2020/21 Sayılı Genelge) 27/07/2012 tarihinden önce Muafiyet Belgesi alanların belgesi için 3 yıllık bir sınır yoktur.

İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK SÜRELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Ekim 2008 öncesi ödenen isteğe bağlı primler ;

*506 Sayılı Kanun kapsamında isteğe bağlı prim ödeniyorsa 4a

*1479 Sayılı Kanun kapsamında isteğe bağlı prim ödeniyorsa 4b

*2926 Sayılı Kanun kapsamında isteğe bağlı prim ödeniyorsa 4b

*5434 Sayılı Kanun kapsamında isteğe bağlı prim ödeniyorsa 4c hizmet olarak değerlendirilir.

Ekim 2008 sonrası ödenen isteğe bağlı primler;

5510 Sayılı Kanunun 51 inci maddesi gereğince Ekim 2008 sonrası ödenen isteğe bağlı primler 4b kapsamında değerlendirilir.

6111 Sayılı Kanunla 5510 Sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde yapılan değişiklikle Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırmak üzere götürülen Türk işçilerinden isteğe bağlı sigorta primi ödemek isteyenler 4a statüsünde prim ödemiş olurlar.

Yine 25/02/2011 tarihinden itibaren ay içinde 30 günden az çalışıp kalan sürelerini isteğe bağlı sigortalı olarak tamamlamak isteyenlerin sigortalılık primleri  4a kapsamında değerlendirilir.

6111 Sayılı Kanun ile Kamu İdarelerinde çalışıp iş sözleşmesi askıda olanların isteğe bağlı prim ödemek istediklerinde genel sağlık sigortası primi alınmaz ve ödedikleri primler 4b statüsünde değerlendirilecektir.

İSTEĞE BAĞLI PRİMLERİN ÖDENMESİ VE HİZMETLERİN BELİRLENMESİ

Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliğinin 94 üncü maddesi gereğince isteğe bağlı sigorta priminin takip eden ayın sonuna kadar ödenmesi gerekir. Ait olduğu aydan itibaren en geç 12 ay içinde kendileri veya hak sahiplerince ödenmeyen süreler hizmet olarak değerlendirilemez.

Zorunlu sigortalılıkları sona erenlerin isteğe bağlı sigortalılık için başvuru yapıp ödemeye başladıklarında zorunlu sigortalılıktan dolayı borçları varsa ödenen primler öncelikle zorunlu sigortalılık nedeniyle Kuruma olan borçlarına mahsup edilir.Söz konusu borç bitmeden isteğe bağlı sigortalılık hizmet süresi kazanılmaz.

İsteğe bağlı sigortalı olanlar bakmakla yükümlü olunan kişi dahi olsalar Genel Sağlık Sigortası primini ödemek zorundadırlar.İsteğe Bağlı Sigortalı olanlar sağlık hizmeti almak istedikleri tarihten önceki bir yıl içinde toplam 30 gün GSS ödemiş olmaları ayrıca prim borçlarının da  bulunmaması gerekmektedir.

Türkiye ‘de yerleşik olma hali bir yılı doldurmayan yabancı uyruklu sigortalılara GSS uygulanmadığından primde alınmaz.Ancak oturma süresi bir yılı geçen yabancı uyruklulardan GSS primi alınacaktır.(Ek,28/02/2014 tarihli ve 2014/5 sayılı Genelge) Yine Türk Vatandaşlığına geçildikten sonra GSS primi alınacaktır.

5434 Sayılı Kanuna Tabi İsteğe Bağlı İştirakçilik

5434 sayılı Kanuna göre iştirakçi iken Kanunun yürürlüğe girdiği Ekim 2008 öncesinde veya sonrasında görevinden ayrılanlar gerekli şartları taşımaları halinde mülga 12 nci maddesinin son paragrafı uyarınca isteğe bağlı iştirakçi olabilirler.

Diğer yandan , herhangi bir nedenle kurumlarınca görevlerine son verilmiş veya Devlet Memurluğundan çıkarılmış olanlar,657 sayılı Kanunun 48 nci maddesinin (A) 5 bendi uyarınca taksirli suçlar ,6 aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile Devletin karşı işlenen suçlar ,zimmet,ihtilas…vb Devlet Memuru alınma şartlarını kaybetmiş olanlar isteğe bağlı iştirakçi olamayacaklardır.

Ayrıca 5510 Sayılı Kanunun 4a , 4b bentlerine ,506 sayılı Kanunun Geçici 20 nci maddesinde belirtilen sandıklara ve Ülkemiz ile ikili sosyal güvenlik anlaşması yapılmış olan ülkelerdeki sigorta mercilerinden herhangi birine tabi zorunlu ya da isteğe bağlı sigortalı olanlar 4c statüsünde iştirakçi olamazlar.

 5434 Sayılı Kanuna tabi iştirakçi olmak için 657 sayılı Kanuna ve diğer personel kanunları ile kendi kuruluş kanunlarına göre en az 10 yıl çalışmış olmaları gerekir.Ayrıca memuriyet görevinden istifa etmek veya müstafi sayılmak suretiyle ayrılmış olmak ve altı ay içinde Kuruma yazılı olarak müracaat etmeleri halinde 5434 sayılı Kanunun mülga 2 nci maddesi gereğince iştirakçi olacaklardır.

10 yıllık sürenin hesabında fiili hizmet süresi zammı ,itibari hizmet süresi ,ücretsiz izinli geçen süreler , hizmet borçlanmaları ile benzeri süreler dikkate alınmaz.

5434 Sayılı Kanuna göre isteğe bağlı iştirakçi olmak isteyenler EMEKLİLİK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAMU GÖREVLİLERİ TESCİL VE HİZMTE DAİRE BAŞKANLIĞINA müracaat edeceklerdir.

İsteğe bağlı iştirakçilerin ödemsi gereken bir aylık kesenek ve karşılık tutarı sigortalının görevinden ayrıldığı tarihteki derece kademesinin göstergesi , varsa bu dereceye ait ek gösterge rakamının müracaat ettiği tarihteki katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak tutara o tarihte yürürlükte olan taban aylığı ,kıdem aylığı ,emeklilik tazminatı tutarı ilave edilmek suretiyle bulunacak toplam tutarın %16 emeklilik keseneği ve %20 kurum karşılığı olmak üzere toplam %36 ‘sıdır.Ayrıca %12 oranında genel sağlık sigortası primlerinin tamamını da ödeyeceklerdir.

İsteğe bağlı iştirakçi olduktan sonra çalışmaya başlayan ,toplamaltı aydan fazla prim yatırılmaması veya dilekçe ile vazgeçilmesi halinde isteğe bağlı iştirakçilik son bulacaktır. İsteğe bağlı iştirakçiliği son bulan sigortalının tekrar isteğe bağlı iştirakçi olma imkanı bulunmamaktadır. Talep etmeleri halinde isteğe bağlı sigortalı olabileceklerdir.

Emekli olabilmek için gerekli olan şartlardan prim gün sayısının tamamlanabilmesi için isteğe bağlı prim ödemek bunu yaparken de emeklilik şartlarında olumsuz bir değişiklik yapmamak adına mutlaka emeklilik planını yapıp sonra isteğe bağlı prim prim ödemek için başvurmak gerekir.

Hizmet birleştirme ile son ödediğiniz isteğe bağlı prim Bağkur şartlarında emekli olmanıza , emeklilik yaş ve prim günü sayısının artmasına sebep olabilir.İsteğe bağlı prim ödemeye başlamadan önce size özel emeklilik şartlarınız mutlaka planlanmalı ona göre Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurulmalıdır.

Dilek Ete

[email protected]